:: تاریخچه 

آدامس یکی از قدیمی‌ترین تنقلات جهان است که از سالها قبل در شکل‌ها و طعم‌های متنوع برای تمیز کردن دهان یا خوشبو کردن تنفس استفاده می شده است . در فرهنگ‌های مختلف از یونانیان باستان تا سرخپوستان اولیه آمریکا، مواد آدامس‌مانند مختلف ساخته‌‌‌شده از صمغ یا رزین درخت ماستیک یا ماستیچ یا سایر گیاهان جویده می‌شدند. سابقه آدامس‌های امروزی به دهه ١٨٦٠ در امریکا باز می‌گردد، هنگامی که ماده‌ای به نام چیکل (chicle) تولید شد. چیکل در اصل به عنوان یک ماده لاستیکی از مکزیک وارد شده بود که از یک درخت همیشه‌سبز گرمسیری به نام Manilkara chicle استخراج شده بود. صمغ چیکل به خاطر نرم‌تر بودن و نگهداشتن طولانی‌مد‌ت‌تر رایحه به تدریج نسبت به سایر رزین‌ها در آدامس‌ها رواج بیشتری پیدا کرد. اکنون اغلب آدامس‌ها از پایه‌های مصنوعی ساخته می‌شوند، چرا که ارزان‌تر و در دسترس‌تر هستند. کلمه آدامس از نام Thomas Adams گرفته شده است که در سال ۱۸۷٠به تولید آدامس در کارخانه و فروش آن به وسیله دستگاه خودکار در شهر نیویورک نمود. امروزه آدامس‌هایی در انواع متفاوتی در بازار وجود دارد که در بعضی از آنها افزودنیهای دارویی و مفید وجود دارد که مثلاً به سفید شدن دندان یا کاهش پوسیدگی دندان کمک می کنند. آدامسهایی هم وجود دارند که گفته می‌شود برای تنفس طراوت می‌آورند و برخی کارخانه‌ها پپسین (آنزیم زود هضم شیره معده) را به آدامسهایشان افزوده اند که به محصولشان حالتی می‌دهد که موجب تسکین درد و سوزش معده میشود. 

:: آدامس در ایران

در ایران نیز از صمغ گیاه ون که سقز نام دارد به عنوان آدامس طبیعی استفاده می‌شد. در زمان‌های قدیم سقز توسط پزشک‌های مشهوری چون ابو علی سینا برای درمان بیماری های دستگاه گوارش تجویز می‌شده است. تولید آدامس های امروزی در ایران، بیش از ۵٠ سال پیش آغاز شد. آدامس خروس در سال ۱۳۳۵ به بازار ایران عرضه شد، ولی خروس اولین تولید کننده آدامس در ایران نبود. بلکه قبل از آن، آدامس های «طوطی» نشان و «طاووس» نشان در ایران وجود داشته‌اند که پس از حضور آدامس خروس، آنها جایگاه خود را ازدست داده و از بازار خداحافظی کردند.

:: ترکیبات آدامس 

- بیس آدامس : این بخش خاصیت جویدن را به آدامس بخشیده و بستری روان و نرم را برای کنار هم قرار دادن سایر عناصر فراهم می کند. بیس آدامس های مرقوب به منظور ماندگاری بیشتر طعم ، بهبود ظاهری و طعم بهتر ، از ترکیبات عناصر مختلف تشکیل یافته است . 

- شیرین کننده ها : از ذرات پودر شکر خالص ، قند های گیاهی و شیره ذرت به عنوان مواد شیرین کننده در آدامس های قند دار معمولی استفاده می شود. ولی سهم عمده بازار آدامس را آدامس های بدون قند تشکیل می دهند که فاقد شکر بوده و با استفاده از شیرین کننده های مصنوعی مانند زایلیتول و آسپارتام شیرین می شوند . برای طعم دهندگی و افزایش ماندگاری طعم کلی آدامس ، شیرین کننده های قوی نیز افزوده می گردد . گفتنی ست که این مواد اثر تخریبی بر روی دندان ها ندارند ، و بعضی آز آنها مانند زایلیتول برای دندان مفید بوده و از پوسیدگی آن جلوگیری می نمایند . 

- نرم کننده ها و حجم دهنده ها : برای بهبود نرمی و انعطاف پذیری آدامس از گلیسیرین و سایر روغن های گیاهی که نگهداری مقدار مناسب رطوبت در آدامس را افزایش می دهند ، استفاده شده است ، و عناصری مانند مانیتول و سوربیتول هم برای ایجاد چگالی مناسب به آنها آفزوده شده است . 

- طعم دهنده و رنگ دهنده ها : شامل نعناع ، دارچین ، اوکالیپتوس ، شیرین بیان ، انواع میوه ها ( لیمو، توت فرنگی ، آناناس ، سیب ، مرکبات ، هندوانه ، انبه ، زنجبیل ) و بسیاری طعم های جدید و ترکیبی است که امروزه در بسیاری از آدامس ها استفاده می شوند نا مصرف کنندگان تنوع طلب را هیجان زده نمایند . آدامس های انرژی زا هم که حاوی مواد دارای کافئین هستند ، دسته جدیدی از آدامس ها هستند که به تازگی توسط بعضی تولیدکنندگان به بازار عرضه شده است .

:: دیاگرام مراحل تولید آدامس

براي ديدن سايز واقعي عكس لطفا روي آن كليك كنيد

:: فواید جویدن آدامس برای دهان

جویدن آدامس سبب افزایش تولید بزاق تا ١٠ برابر می‌شود؛ بزاق نیز به دفع باکتری های درون دهان کمک می کند، و افزایش ترشح بزاق علاوه بر جلوگیری از خشکی دهان سبب محافظت دندان‌ها در برابر پوسیدگی (تا ۴۰ درصد) می‌شود. همچنین بزاق دارای کربنات هیدروژن است که سبب خنثی کردن باکتری‌های دندانی یا همان پلاک‌ها می‌شود. برای همین است که بعضی از خمیر‌دندان‌ها دارای کربنات هیدروژن هستند. بزاق همچنین دارای عناصر معدنی از قبیل: کلسیم، فسفات و فلوراید است. تمام این عناصر سبب استحکام دندان می‌شوند. یکی از ترکیبات بزاق، آنزیمی است که موجب تسریع هضم کربوهیدرات‌ها در دهان می‌شود، بنابراین کربوهیدرات‌ها خیلی زود وارد مری می‌شوند و مدت زمان کمتری با دندان‌ها در تماس هستند که این خود به حفظ سلامت دندان‌ها کمک می‌کند. جویدن آدامس سبب فعالیت عضلات زبانی و دهانی شده و دفع مواد سمی گروهی از عضلات بدن را موجب می‌شود.

:: تأثیر آدامس بر دندان‌ها

عموم مردم بر این باورند که جویدن آدامس برای سلامتی دندان‌ها مضر است. با این وجود بسیاری از دندان‌پزشکان به مردم توصیه می‌کنند بعد از غذا، آدامس‌های بدون قند بجوند. گفتنی ست که در ساخت آدامسهای بدون قند، از قندهای مصنوعی مانند آسپارتام و یا زایلیتول استفاده می‌شود که جزء شیرین‌کننده‌های کم‌کالری هستند. فرآیند پوسیدگى دندان با تولید اسید شروع مى‌شود که ناشى از متابولیسم باکترى‌ها در پلاک دندانى است. جویدن آدامس بعد از غذا سبب کاهش مقدار اسید پلاک می‌گردد، به این جهت از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند. پلاک دندان یک توده بى‌رنگ و چسبناک از میکرو‌ارگانیسم‌ها و پلى‌ساکاریدهاست که در اطراف دندان تشکیل مى‌شود و به دندان‌ها و لثه مى‌چسبد. پلاک سبب پرورش باکترى تولید‌کننده اسید در دهان می‌شود. جویدن آدامسهای حاوی مواد سفیدکننده، به سفید شدن دندان‌ها کمک می‌کنند. 

:: مزایای آدامس بدون قند حاوی زایلیتول 

زایلیتول یک شیرین کننده جایگزین قند است که از چوب درخت غان به دست آمده و کالری آن ۴۰ بار کمتر از قند است . دربسیاری از آدامس های بدون قند امروزی ، از زایلیتول به عنوان یکی از شیرین های جایگزین قند استفاده می شود . این ماده ، علاوه بر شیرین کنندگی ، موجب کاهش پوسیدگی دندان و بهبود سلامت دهان و دندان می شود. باکتری اصلی مسبب پوسیدگی دندان استرپتوکوکوس موتانس است که از قند و الکل های قندی استفاده می کند و با تخمیر این مواد ، اسیدی تولید می کند که مینای دندان را از بین می برد و سبب پوسیدگی دندان می شود . خوشبختانه این باکتری توانایی تخمیر زایلیتول را ندارد ، زیرا زایلیتول بر خلاف سایر قندها ، زنجیره کربن کوتاهی دارد . مصرف زایلیتول برای افراد دیابتی هیچ خطری ندارد چرا که وقتی زایلیتول مصرف می شود بسیار آرام جذب می شود و به همین خاطر هیچ اثری روی میزان انسولین و میزان گلوکز خون ندارد . 

:: تأثیر آدامس بر هضم غذا

جویدن آدامس موجب کاهش احتمال خونریزی لثه می شود . جویدن آدامس سبب افزایش تراوش آب دهان می‌شود. افزايش آب دهان با خنثي‌سازي اسيد معده سبب کاهش رفلاکس شده و سوزش سر دل را نيز كاهش مي‌دهد. علاوه بر این، هضم غذا به واسطه تحریک معده تسهیل شده و از بازگشت اسید معده و یا بازگشت غذا به دهان جلوگیری مینماید. در صورتی که در تولید آدامسهای نعناعی از نعناع طبیعی استفاده شده باشد، خاصیت ضد نفخ بودن نعناع هم به فواید آدامس برای معده افزوده می‌شود.

:: تأثیر آدامس بر مغز انسان

یکی دیگر از خواص آدامس جویدن، این است که سبب افزایش تمرکز و هوشیاری می‌شود. جویدن آدامس خستگی ناشی از کار بدون تنوع امروزه را می زدودد و سبب تمرکز فکر و کم شدن استرس می‌گردد. ثابت شده است که جویدن آدامس، سبب تحریک قسمتی از مغز به نام “هیپوتالاموس”‌ می‌شود. هیپوتالاموس، سبب آزادسازی هورمونی می‌شود که در بیداری و هوشیاری مؤثر است. جویدن آدامس سبب تقویت حافظه و افزایش توان یادگیری و ضریب هوشی (IQ) می‌شود. افرادی که آدامس می‌جوند، بهتر اسامی را به خاطر می‌آورند و حافظه قوی‌تری دارند. به خاطر آنکه جویدن آدامس سبب افزایش تپش قلب می‌شود (5 تپش در دقیقه)، پس جریان خون افزایش‌یافته، مغز اکسیژن بیشتری دریافت می‌کند و این سبب افزایش ادراک و شناخت می‌شود. آدامس های انرژی زا (حاوي كافئين) براي هوشيار نگهداشتن ذهن و بيدار ماندن مؤثر می‌باشند. فروشگاه کندو اقدام به فروش آدامس های انرژی زا نموده است . 

:: ترک سیگار به وسیله آدامس

محققان به این نتیجه رسیده‌اند که جویدن آدامس سبب دریافت کمتر نیکوتین می‌گردد. بنابراین اگر می‌خواهید سیگار را کنار بگذارید، آدامسی که دارای نیکوتین است را بجوید، زیرا به این وسیله شما می‌توانید از نشانه‌های ترک سیگار نظیر: خستگی، بیقراری و گرسنگی در امان باشید. علاوه بر آن، کم‌کم سیگار کشیدن را فراموش می‌کنید و چه بسا ممکن است به جای آدامس های نیکوتین دار، آدامس های بدون قند را بجوید که در این صورت سلامتی خود را تضمین می‌کنید.

:: سایر فواید آدامس

- كاهش گرفتگي گوش‌ها ناشي از تغييرات فشار هوا حين پرواز با هواپيما.

- جویدن آدامس ، سبب مصرف ۱۰ کالری انرژی در هر ساعت می‌شود.

- جویدن آدامس بعد از عمل جراحی روده، روند بهبودی را تسریع می‌کند.

- جویدن آدامس موجب ورزش ماهیچه های صورت شده و از این راه به شادابی پوست صورت می کند .

نکته‌ ی جالب‌ توجه این است که اگر آدامستان را قورت دادید ، نگران نباشید ، زیرا تمامی ترکیبات آدامس طی مراحلی در دهان ، معده ، روده کوچک و روده بزرگ هضم می‌شوند و در آخر از بدن دفع می‌شوند، یعنی آدامس در معده‌تان باقی نمی‌ماند.

:: خلاصه مهم‌ترین فواید جویدن آدامس

- رفع بوی بد دهان

- خوشبو شدن نفس

- جلوگیری از خشکی دهان

- پاک‌سازی دندان

- جلوگیری از پوسیدگی دندان

- سفید شدن دندان

- جلوگیری از تشکیل پلاک‌های دندانی

- کاهش احتمال خونریزی لثه

- کمک به هضم غذا

- کاهش رفلاکس معده

- کاهش استرس و تنش

- کمک به تمرکز و بهبود حافظه و بهبود توان یادگیری

- کاهش دریافت نیکوتین در افراد سیگاری

منابع : کاتالوگ و وبسایت دنکسیر ( دن اکسیر ) و وبسایت wrigley